Osteoporoz nedir ?
Osteoporoz nedir ?
Tıp dilinde osteoporoz adını alan kemik kaybı, kadınlarda 30‑35, erkeklerde ise 45 yaşdan sonra başlayan bir yaşlanma olayıdır. Ancak kadınlarda bu kayıp, menopoz sonrası dönemde belirgin bir şekilde hız kazanır. Yani menopoz sonrasında kemik kaybı artmaktadır.
Bu fizyolojik bir olay olarak kabul edilebilir. Ancak, erken menopoza girenlerde, doğum yapmamış olanlarda, ailesinde osteoporoz olanlarda, zayıf insanlarda, fizik aktivitesi az olanlarda, sigara ve alkol kullananlarda osteoporoz riski daha da yüksektir (Tablo). Osteoporoz süratine pekçok faktör etkili olabilmektedir. Osteoporoz için risk faktörleri Tablo'da özetlenmiştir.
| OSTEOPOROZ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ |
| Ileri yaş Menopoz Kötü beslenme Kısa boy Doğum yapmamış olmak Kalsiyum içeren gıdaların az alımı Yüksek protein alımı Gün ışığından yeterli istifade edememe Sigara kullanımı Alkol kullanımı Hareketsizlik Hormonal bozukluklar Kortikosteroid kullanımı Kronik böbrek yetmezliği Malabsorpsiyon |
Tablo: Osteoporoz için risk faktörleri.
Kemik kaybının en önemli sonucu, kemi kırıkları ile sonuçlanmasıdır. Kadınların yaklaşık olarak yarısında, yaşamları boyunca osteoporotik kırıklar görülmektedir.
Omurgada görülen çökme kırıkları sonucu kadınlarda hafif öne doğru eğilme (kamburlaşma) ve boy kısalığı dikkat çeker.(Şekil) Menopozdan genellikle 10‑15 yıl sonra daha ciddi kırıklar görülebilir. Bu kırık riski yaş ilerledikçe artış göstermekte olup, 70 yaşındaki bir kadında % 50 kadardır. Bu kemik kırıkları sonucunda kişinin yaş ve aktivite durumuna göre ölüm oranı % 5‑25, tedavi sonrası sakatlık oranı da % 50‑80 kadardır.

Şekil:Solda sağlıklı, sağda ise çökme kırığı olmuş omurga kemiği görülmektedir.
Genellikle kemik yoğunluğundaki azalma kırıkların ortaya çıktığı dereceye varıncaya kadar, klinik bulgu vermemektedir. Minimal bir travmayla kırıkların oluşabilmesi osteoporozun kaçınılmaz sonucudur. Hatta ileri yaştaki insanlarda görülen kırıklar, hasta düştüğü için değil de, kemik kendiliğinden kırıldığı için düşerler.
Menopoz sonrası kemik kayıpları sonucu, en sık rastlanan kırıklar, düşmelere bağlı bilek, kol, omurga ve kalça (femur boynu) kırıklarıdır. 65 yaşın üzerindeki kadınların dörtte birinde görülen omurga kırıkları genellikle bir şikayete neden olmamakla birlikte uzun dönemde boy kısalması ve kamburlaşma (dorsal kifoz) ile ortaya çıkmaktadır. Daha geç ve nadir görülmesine rağmen femur boynu kırıkları, menopoz sonrası en çok korkulan komplikasyonudur. Postmenopozal dönemde kalça kırıklarında 6 aylık ölüm oranı %10, 1. yıl sonunda ise %27 olarak bildirilmektedir. Bu hastalarda ölüm nedeni, hareketsizliğe bağlı solunum sistemi enfeksiyonları ve damar pıhtı tıkanıklarıdır (embolism). Iyileşebilenlerin yarısında da sekeller kalmakta, eski haline dönememektedirler.
Bir diğer konu da ülkemiz Avrupa ülkeleri arasında en sağlam kemik yapısı ve en az kırık oranına sahip ülkeler arasındadır.